Open Monumentendag met thema Levend Erfgoed

Op zaterdag 9 september vond de aftrap plaats van de Open Monumentendagen. Open Monumentendag draagt het belangrijke thema van immaterieel erfgoed met zich mee. Het behoud van ons erfgoed is niet alleen het bewaren van oude stenen en structuren; het gaat ook om het koesteren van de kracht van het verleden, die in elk monument doorklinkt. Elke steen vertelt een verhaal, elke muurschildering vangt emoties van lang vervlogen tijden. Het is een betoverende reis naar onze wortels en een manier om onze geschiedenis in het heden te laten voortleven.

Weet je bijvoorbeeld dat de Nederlands Hervormde Kerk aan de Dorpsstraat 72 in Broek op Langedijk in 1799 - de Engels-Russische inval in Noord-Holland die de invloed van Franse revolutionairen wilden onderdrukken - werd gebruikt als paardenstal voor de Franse soldaten? Klik hier voor meer informatie over deze gebeurtenis.

Ga op zoek naar de sporen en herken je de verschillen vandaag de dag?

Brand, verwoesting en wederopbouw
De Witte Kerk aan het Kerkplein in Sint Pancras is niet altijd wit geweest, wist je dat? In de negentiende eeuw werd de hervormde kerk gewit. Sindsdien heet de kerk ook wel Witte Kerk. De kerk kent een lange en bewogen geschiedenis van brand, verwoesting, heropbouw en is uiteindelijk omgedoopt tot de witte kerk. Uit een verzoekschrift in 1487, geschreven door de Vroners (de voormalige naam van de inwoners van Sint Pancras), aan de decaan van het Utrechtse domkapittel, blijkt dat er een nieuwe kerk gebouwd is. In de brief staat de kerk aangeduid als De Kapel van de Heilige Pancratius. Maar wie was deze Heilige Pancratius (ook wel bekend als Pancras)? Volgens de legende was Pancratius een jeugdige christen uit het Klein-Aziatische Frygië. Pancratius weigerde zich te offeren aan de Romeinse goden. Op veertien jarige leeftijd, in het jaar 304, werd Pancras vervolgd onder het bewind van keizer Diocletianus en stierf hij aan de martelaarsdood. De Heilige Pancratius werd in West-Europa vereerd door edellieden, grootgrondbezitters, ridders en onder meer als beschermer van de eed.

Het hele jaar door exposeren kunstenaars in de Witte Kerk van Sint Pancras. Tijdens Open Monumentendag was er een expositie te zien van de familie Van Veen. Kunstwerken met brons zijn er te bewonderen. Voor nadere informatie zie: www.bakschrijft.nl/dakeraf en wksp.nl

Eigen rechtspraak in Oudkarspel 
En ken je de historie van het Regthuis in de Dorpsstraat in Oudkarspel? Oudkarspel was ooit eigendom van de graven van Holland-Henegouwen en Beieren. Jacoba van Beieren verhief Oudkarspel tot Vrije Heerlijkheid en rond 1430 kreeg het eigen rechtspraak. Daar
hoort een Regthuis bij om recht te spreken dat werd gebouwd in 1618.

Voor nadere informatie zie: regthuisoudkarspel.nl

De oudste dijk van Heerhugowaard
Wist je dat de Westdijk de oudste dijk van Heerhugowaard is? Aan de dijk bevinden zich drie bijzondere particuliere gemeentelijke monumenten: een kunstmestpakhuis, voormalige graanmaalderij (met bestuur) “De Goede Verwachting” en de voormalige bijbehorende arbeiderswoningen. De Goede Verwachting richtte zich op kunstmest, krachtvoer, landbouwwerktuigen, brandstoffen en zaaizaden: een breed pakket voor land- en tuinbouwers. In de maalderij werden allerlei soorten veevoeder, van kippenmeel tot zeugenmeel, gemaakt door te malen en te mengen. De grondstoffen werden per schuit via het kanaal Alkmaar-Kolhorn, aangevoerd en konden daar bij de loswal aanmeren. Jarenlang werden per schip voerartikelen en meststoffen aangevoerd aan de loswal langs de Westdijk. Hier zijn duizenden tonnen aan kalkammonsalpeter (een stikstofhoudende kunstmest in korrelvorm die de plantengroei stimuleert) gelost.

Neem plaats aan de loswal ertegenover en laat de omgeving - het Oosterdel, de drie monumenten, de dijk, het kanaal – op je inwerken. Ziet u de vroegere tuinders al langsvaren? Waar je nu staat, op de loswal, meerden men met hun schuit aan, laadden de boot vol met kunstmest en veevoeder en konden zo doorvaren naar de eigen akkers in het Oosterdel.

Open Monumentendag 2023 bood een unieke kans om de verborgen schatten van ons immaterieel erfgoed te ontdekken en te beleven. Het was een bijzondere reis door de tijd waarbij je je kon laten betoveren door de verhalen die de monumenten vertellen. Elk detail, elke geur, en elke klank draagt bij aan een onvergetelijke ervaring die je zintuigen prikkelden. 

Tot ziens op Open Monumentendag 2024! Alvast meer weten? Kijk dan op de website van de Open Monumentendag.